TIÊM KHỚP GỐI PRP TỰ THÂN

I. ĐẠI CƯƠNG

Thoái hóa khớp là hậu quả của quá trình cơ học và sinh học làm mất cân bằng giữa tổng hợp và huỷ hoại của sụn và xương dưới sụn. Bệnh rất thường gặp và là một trong những nguyên nhân chính gây giảm, mất khả năng vận động ở người cao tuổi. Các phương pháp điều trị hiện nay bao gồm điều trị nội khoa và điều trị ngoại khoa khi bệnh ở giai đoạn muộn. Nhìn chung, các biện pháp điều trị nội khoa thoái hóa khớp gối chủ yếu nhằm hai mục đích: giảm đau và cải thiện chức năng vận động khớp, tức là vẫn điều trị triệu chứng bệnh chứ chưa đạt tới đích cải thiện được chất lượng sụn khớp hay làm ngừng quá trình thoái hóa.

Như vậy rõ  ràng có nhu cầu cấp thiết cần tìm ra một kỹ thuật điều trị mới, thực sự tác động tới sự phục hồi sụn, độc lập hoặc phối hợp tốt với các phương pháp điều trị hiện tại nhằm đem lại kết quả cao trong điều trị bệnh, hạn chế các biến chứng và nhu cầu thay khớp nhân tạo. Liệu pháp huyết tương giàu tiểu cầu (PRP- Platelet Rich Plasma) tự thân đã mở ra một hướng mới để điều trị thoái khớp: điều trị bảo tồn. Trên thế giới có nhiều nghiên cứu đã chứng tỏ tiêm PRP tự thân vào khớp gối thoái hóa - với đích tác động là cải thiện, tăng sinh tế bào sụn khớp - cho kết quả có tác dụng tốt hơn, lâu dài hơn tiêm chất nhờn acid hyalorunic (vốn được coi là điều trị chuẩn trong bệnh thoái hóa khớp gối) trong khi hầu như không có biến chứng đáng kể.

II. CHỈ ĐỊNH TIÊM PRP KHỚP GỐI

Đau đầu gối thường diễn ra khi sụn và các chất đệm trong khớp gối bị mài mòn theo tuổi tác. Bạn cũng có thể xuất hiện các vấn đề về đầu gối sau khi bị chấn thương hoặc nếu bạn là một vận động viên thể thao năng động. Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu - PRP vào đầu gối có thể giúp bạn tái tạo sụn và các chất bôi trơn. Huyết tương PRP chứa nồng độ tế bào gốc trung mô, cytokine, tiểu cầu, các yếu tố tăng trưởng và các yếu tố chữa lành khác có thể sửa chữa sụn bị rách. Các bệnh nhân đã nói giảm cường độ đau, sưng tấy và khó cử động trong những tuần sau khi điều trị. Ngoài đau đầu gối do viêm khớp, liệu pháp tiêm đầu gối huyết tương giàu tiểu cầu có thể giúp phục hồi dây chằng, gân và cơ bị tổn thương.

Bệnh nhân được chẩn đoán thoái hóa khớp gối theo tiêu chuẩn của Hội Thấp khớp học Hoa Kỳ  năm 1991 (ACR- American College of Rheumatology 1991) gồm:

1. Đau khớp gối.

2. Có gai xương ở rìa xương (Xquang).

3. Dịch khớp là dịch thoái hoá (dịch khớp trong, độ nhớt giảm hoặc bạch cầu dịch khớp dưới 2000 tế bào/mm3.

4. Tuổi trên 40­.

5. Cứng khớp dưới 30 phút.

6. Lạo xạo khi cử động.

Chẩn đoán xác định khi có yếu tố 1, 2 hoặc 1, 3, 5, 6 hoặc 1, 4, 5, 6. Tiêu chuẩn này đạt độ nhậy 94%, độ đặc hiệu 88%

- Thoái hóa khớp gối từ giai đoạn 1-4 theo phân độ của Kellgren và Lawrence gồm:

+ Giai đoạn 1: nghi ngờ có hẹp khe khớp và có chồi xương.

+ Giai đoạn 2: có chồi xương và có hẹp khe khớp rõ ràng.

+ Giai đoạn 3: có nhiều chồi xương kích thước vừa, hẹp khe khớp rõ, có xơ xương dưới sụn và nghi ngờ có biến dạng bề mặt diện khớp.

+ Giai đoạn 4: có chồi xương lớn, hẹp nhiều khe khớp, có xơ xương dưới sụn rõ và có biến dạng bề mặt diện khớp rõ.

Tuy nhiên khuyến cáo nên tiêm PRP cho bệnh nhân ở giai đoạn 1 - 3, trường hợp ở giai đoạn 4 chỉ tiêm khi bệnh nhân chưa có điều kiện thay khớp ngay.

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

-   Nồng độ Hemoglobin máu dưới 110g/l.

-   Tiểu cầu máu dưới 150.000/mm3.

-   Thai nghén.

-   Thoái hóa khớp gối chưa loại trừ được các bệnh kèm theo như viêm khớp gối nhiễm khuẩn (viêm khớp mủ, lao khớp).

-   Nhiễm khuẩn ngoài da vùng quanh khớp gối, nhiễm nấm... khi tiêm có nguy cơ đưa vi khuẩn, nấm vào trong khớp gối.

-   Tiêm Corticoid/ Acid hyaluronic tại khớp gối tổn thương với mũi tiêm gần nhất trong vòng 6 tuần trước.

► Lưu ý:

+ Thận trọng với bệnh nhân đái tháo đường, tăng huyết áp, viêm khớp dạng thấp, bệnh máu trong đó có các bệnh lý rối loạn chức năng tiểu cầu, bệnh lý tim mạch nặng, nhiễm khuẩn toàn thân, bệnh lý ác tính, suy giảm miễn dịch, đang dùng liệu pháp chống đông… Chỉ thực hiện thủ thuật tiêm PRP khi các bệnh lý trên đã được kiểm soát tốt.

+ Trường hợp bệnh nhân đang dùng NSAIDs - Thuốc kháng viêm không steroid như: Ibuprofen, Naproxen, Diclofenac, Celecoxib, Etoricoxib, Mefenamic acid, Indomethacin, Aspirin liều cao - liều thấp thường không được gọi là NSAIDs thì phải ngừng trong vòng 1 tuần trước điều trị liệu pháp tiêm PRP.

  

IV. TIÊM KHỚP GỐI PRP

+ Thực hiện tại phòng thủ thuật xương khớp vô khuẩn theo quy định, thời gian tiến hành khoảng 30 - 45phút (cả lấy máu, tách PRP và tiêm PRP vào khớp gối).

+ Tiêm 5 - 6 ml PRP vào mỗi một khớp gối bệnh nhân với liệu trình 1 mũi/tuần trong 3 tuần liên tiếp. 

+ Tư thế bệnh nhân ngồi: gấp gối 90º, vị trí tiêm là hõm dưới xương bánh chè 1,0 - 1,5cm, ở phía trong hoặc ngoài gân bánh chè, kim tiêm vuông góc với mặt da, đưa kim vào sâu khoảng 2 cm, hút ra không có máu, tiêm PRP từ từ vào trong khớp, nếu đẩy nhẹ là được. Trường hợp đẩy bơm thấy nặng tay thì rút kim ra hoặc đưa vào một ít , khi thấy bơm nhẹ thì tiêm tiếp.

+ Tư thế bệnh nhân nằm: kê gối dưới khoeo, vị trí tiêm ngay sát dưới bờ ngoài xương bánh chè, luồn kim bên dưới xương bánh chè, sâu khoảng 2,5 - 3cm bơm thuốc vào nhẹ tay là được.

* Lưu ý nếu có dịch khớp gối thì hút hết dịch trước khi tiêm.              

* Chăm sóc bệnh nhân ngay sau tiêm:

- Băng chỗ tiêm, hướng dẫn bệnh nhân gấp duỗi thụ động khớp gối ngay sau tiêm 3 - 5 lần.

- Dặn bệnh nhân giữ khô vị trí tiêm trong 24 giờ, sau 24h mới bỏ băng dính và có thể rửa nước bình thường vào chỗ tiêm.

- Dặn bệnh nhân theo dõi các tai biến, tác dụng phụ.

VI. THEO DÕI:

- Chỉ số: mạch, huyết áp, tình trạng chảy máu  tại  chỗ, tình trạng viêm trong 24h.

- Theo dõi các tai biến và tác dụng phụ có thể xảy ra sau 24h.

VII. TAI BIẾN VÀ XỬ LÝ:

- Hội chứng kích thích phó giao cảm (hiếm gặp): tai biến do bệnh nhân quá sợ hãi, biểu hiện: choáng váng, vã mồ hôi, ho khan, có cảm giác tức ngực khó thở, rối loạn cơ tròn... Xử lý: đặt bệnh nhân nằm đầu thấp, giơ cao chân, theo dõi mạch, huyết áp để có các biện pháp xử lý cấp cứu khi cần thiết. Trường hợp nhịp tim chậm dưới 60 chu kỳ/phút cho Atropin 0,5- 1mg tiêm dưới da.

- Đau tăng sau khi tiêm 12 - 24 giờ: do phản ứng viêm màng hoạt dịch với PRP, thường khỏi sau một ngày, không phải can thiệp, có thể bổ sung giảm đau paracetamol 500mg x 2v/lần x 2lần/ngày: sáng - tối.

- Nhiễm khuẩn khớp, phần mềm quanh khớp do thủ thuật tiêm (viêm mủ): biểu hiện bằng sốt, sưng đau tại chỗ, tràn dịch; hút dịch khớp, làm xét nghiệm tế bào, nuôi cấy vi khuẩn và điều trị kháng sinh đường toàn thân (theo protocol hướng dẫn điều trị bệnh viêm khớp nhiễm khuẩn)./.

Để đăng ký điều trị liệu pháp PRP hoặc muốn biết thêm chi tiết quý vị vui lòng liên hệ L.Y.Tuấn: 098.979.1982 * 091.868.1982